Tiền đã có nhiều hình thức qua các thời đại: vỏ sò, bánh xe, chuỗi hạt và thậm chí cả con bò. Tuy nhiên, tất cả các hình thức luôn có ba điểm chung.
Tìm hiểu nội dung trong tập tám phút do bất động sản Phạm Ngọc Hạnh biên soạn sẽ cùng bạn tìm hiểu tiền hàng hóa khác với tiền đại diện như thế nào và cả hai khác nhau như thế nào so với tiền định danh ngày nay.
Tìm hiểu thêm về quy luật cung cầu ảnh hưởng giá trị tiền tệ ra sao?
Tiền tệ là gì, chức năng tiền tệ
Tiền tệ là gì, chức năng tiền tệ ra sao? Tiền là thứ mà mọi người sử dụng hàng ngày. Chúng ta kiếm được nó và tiêu nó nhưng không thường nghĩ nhiều về nó.
Các nhà kinh tế định nghĩa tiền là bất kỳ hàng hóa nào được chấp nhận rộng rãi như là khoản thanh toán cuối cùng cho hàng hóa và dịch vụ.
Tiền đã có những hình thức khác nhau qua các thời đại; các ví dụ bao gồm vỏ bò ở châu Phi, bánh xe đá lớn trên đảo Yap ở Thái Bình Dương, và chuỗi hạt được gọi là wampum được sử dụng bởi người Mỹ bản địa và những người định cư Mỹ ban đầu. Những hình thức kiếm tiền này có điểm gì chung?
=> Có nên vay tiền ngân hàng mua nhà không
Họ chia sẻ ba chức năng của tiền:
- Thứ nhất: Tiền là kho giá trị. Nếu tôi làm việc hôm nay và kiếm được 25 đô la, tôi có thể giữ lại số tiền trước khi tiêu vì nó sẽ giữ nguyên giá trị của nó cho đến ngày mai, tuần sau hoặc thậm chí năm sau. Trên thực tế, giữ tiền là một cách lưu trữ giá trị hiệu quả hơn so với giữ các vật có giá trị khác như ngô, có thể bị thối rữa. Mặc dù nó là một kho lưu trữ giá trị hiệu quả, nhưng tiền không phải là một kho lưu trữ giá trị hoàn hảo. Lạm phát dần dần làm xói mòn sức mua của đồng tiền theo thời gian.
- Thứ hai: Tiền là một đơn vị tài khoản. Bạn có thể coi tiền như một thước đo – thiết bị chúng ta sử dụng để đo lường giá trị trong các giao dịch kinh tế. Nếu bạn đang mua một chiếc máy tính mới, giá có thể được tính theo áo thun, xe đạp hoặc ngô. Vì vậy, chẳng hạn, chiếc máy tính mới của bạn có thể khiến bạn mất từ 100 đến 150 giạ ngô theo giá ngày nay, nhưng bạn sẽ thấy nó hữu ích nhất nếu giá được đặt theo quy mô tiền vì đây là thước đo giá trị phổ biến trên toàn nền kinh tế.
- Thứ ba: Tiền là phương tiện trao đổi. Điều này có nghĩa là tiền được chấp nhận rộng rãi như một phương thức thanh toán. Khi tôi đến cửa hàng tạp hóa, tôi tin tưởng rằng nhân viên thu ngân sẽ chấp nhận thanh toán tiền của tôi. Trên thực tế, tiền giấy của Hoa Kỳ mang tuyên bố này: “Tờ tiền này là đấu thầu hợp pháp cho tất cả các khoản nợ, công cộng và tư nhân.” Điều này có nghĩa là chính phủ Hoa Kỳ bảo vệ quyền thanh toán bằng đô la Mỹ của tôi.
Để đánh giá cao những tiện ích mà tiền mang lại cho một nền kinh tế, hãy nghĩ về cuộc sống mà không có nó. Hãy tưởng tượng tôi là một nhạc sĩ – người chơi nhạc trong dàn nhạc – người có một chiếc ô tô cần được sửa chữa. Trong một thế giới không có tiền, tôi sẽ cần phải đổi hàng để sửa xe.
Trên thực tế, tôi sẽ cần phải tìm ra sự trùng hợp về mong muốn – trường hợp không chắc chắn là hai người đều có thứ mà người kia muốn vào đúng thời điểm và địa điểm để trao đổi.
Nói cách khác, tôi sẽ cần tìm một thợ cơ khí sẵn sàng đổi xe cho một buổi hòa nhạc bassoon riêng trước 9 giờ sáng ngày mai để tôi có thể lái xe đến buổi diễn tập tiếp theo của dàn nhạc.
Trong một nền kinh tế nơi mọi người có những kỹ năng rất chuyên biệt, kiểu trao đổi này sẽ tốn một lượng thời gian và nỗ lực đáng kinh ngạc; trong thực tế, nó có thể là gần như không thể.
Tiền làm giảm chi phí của giao dịch này bởi vì,trong khi có thể rất khó để tìm một người thợ sửa xe để đổi lấy việc sửa chữa ô tô cho các buổi hòa nhạc bassoon, thì không khó để tìm một người đổi việc sửa xe lấy tiền.
Trên thực tế, nếu không có tiền, mọi giao dịch sẽ yêu cầu tôi tìm những nhà sản xuất sẽ trao đổi hàng hóa và dịch vụ của họ để biểu diễn bassoon.
Trong nền kinh tế dựa vào tiền, tôi có thể bán dịch vụ của mình với tư cách là người chơi kèn bassoon trong dàn nhạc cho những người sẵn sàng trả tiền cho các buổi hòa nhạc của dàn nhạc.
Sau đó, tôi có thể lấy số tiền kiếm được và thanh toán cho nhiều loại hàng hóa và dịch vụ.mọi giao dịch sẽ yêu cầu tôi tìm những nhà sản xuất sẽ trao đổi hàng hóa và dịch vụ của họ để biểu diễn bassoon.
Trong nền kinh tế dựa vào tiền, tôi có thể bán các dịch vụ của mình với tư cách là người chơi kèn bassoon trong dàn nhạc cho những người sẵn sàng trả tiền cho các buổi hòa nhạc của dàn nhạc.
Sau đó, tôi có thể lấy số tiền kiếm được và thanh toán cho nhiều loại hàng hóa và dịch vụ.mọi giao dịch sẽ yêu cầu tôi tìm những nhà sản xuất sẽ trao đổi hàng hóa và dịch vụ của họ để biểu diễn bassoon.
Trong nền kinh tế dựa vào tiền, tôi có thể bán dịch vụ của mình với tư cách là người chơi kèn bassoon trong dàn nhạc cho những người sẵn sàng trả tiền cho các buổi hòa nhạc của dàn nhạc. Sau đó, tôi có thể lấy số tiền kiếm được và thanh toán cho nhiều loại hàng hóa và dịch vụ.
Các nhà kinh tế học nói rằng việc phát minh ra tiền thuộc cùng loại với những phát minh vĩ đại của thời cổ đại, chẳng hạn như bánh xe và mặt phẳng nghiêng, nhưng tiền đã phát triển như thế nào?
Các dạng tiền ban đầu thường là tiền hàng hóa – tiền có giá trị bởi vì nó được tạo ra từ một chất có giá trị. Ví dụ về tiền hàng hóa là tiền vàng và bạc.
Đồng tiền vàng có giá trị bởi vì chúng có thể được sử dụng để đổi lấy hàng hóa hoặc dịch vụ khác, nhưng cũng vì bản thân vàng có giá trị và có những mục đích sử dụng khác. Tiền hàng hóa nhường chỗ cho tiền đại diện cho giai đoạn tiếp theo.
Tiền đại diện là một chứng chỉ hoặc mã thông báo có thể được trao đổi cho hàng hóa cơ bản. Ví dụ, thay vì mang theo tiền hàng hóa bằng vàng, vàng có thể được cất giữ trong kho tiền ngân hàng và bạn có thể mang theo một chứng chỉ giấy đại diện cho – hoặc được “hậu thuẫn” – bằng vàng trong kho tiền.
Người ta hiểu rằng chứng chỉ có thể được đổi thành vàng bất cứ lúc nào. Ngoài ra, giấy chứng nhận dễ dàng và an toàn hơn để mang theo so với vàng thực tế.
Theo thời gian, mọi người ngày càng tin tưởng vào chứng chỉ giấy như vàng. Tiền đại diện đã dẫn đến việc sử dụng tiền định danh – loại tiền được sử dụng trong các nền kinh tế hiện đại ngày nay.
Tiền Fiat là tiền không có giá trị nội tại và không đại diện cho tài sản trong kho tiền ở đâu đó. Giá trị của nó đến từ việc được chính phủ nước phát hành tuyên bố là “đấu thầu hợp pháp” – một hình thức thanh toán có thể chấp nhận được
Trong trường hợp này, chúng tôi chấp nhận giá trị của tiền bởi vì chính phủ nói rằng nó có giá trị và những người khác đánh giá nó đủ để chấp nhận nó như một khoản thanh toán.
Ví dụ: tôi chấp nhận đô la Mỹ làm thu nhập vì tôi tin rằng mình sẽ có thể đổi đô la Mỹ lấy hàng hóa và dịch vụ tại các cửa hàng địa phương.
Bởi vì tôi biết người khác sẽ chấp nhận nó, tôi thoải mái chấp nhận nó. Tiền tệ của Hoa Kỳ là tiền fiat. Nó không phải là một loại hàng hóa có giá trị lớn của riêng nó và nó không đại diện cho vàng – hoặc bất kỳ loại hàng hóa có giá trị nào khác được giữ trong kho tiền ở đâu đó.
Nó được đánh giá cao vì nó được đấu thầu hợp pháp và mọi người tin tưởng vào việc sử dụng nó như tiền.Đã có nhiều hình thức kiếm tiền trong lịch sử, nhưng một số hình thức hoạt động hiệu quả hơn những hình thức khác vì chúng có những đặc điểm khiến chúng hữu ích hơn.
Các đặc tính của tiền là độ bền, tính di động, khả năng phân chia, tính đồng nhất, nguồn cung hạn chế và khả năng chấp nhận. Hãy so sánh hai ví dụ về các hình thức kiếm tiền có thể có:
- Con bò. Gia súc đã được sử dụng làm tiền ở những thời điểm khác nhau trong lịch sử.
- Một xấp tiền 20 đô la Mỹ bằng giá trị của một con bò.
Hãy xem danh sách các đặc điểm của chúng tôi để xem chúng xếp chồng lên nhau như thế nào.
- Độ bền. Một con bò khá bền, nhưng một chuyến đi chợ dài ngày sẽ có nguy cơ bị bệnh hoặc chết cho con bò và có thể làm giảm giá trị của nó một cách nghiêm trọng. Tờ tiền 20 đô la khá bền và có thể dễ dàng thay thế nếu chúng bị mòn. Tuyệt vời hơn nữa, một chuyến đi chợ dài ngày không đe dọa đến sức khỏe cũng như giá trị của hóa đơn.
- Tính di động. Trong khi con bò khó vận chuyển đến cửa hàng, tiền tệ có thể dễ dàng bỏ vào túi của tôi.
- Tính chia hết. Tờ 20 đô la có thể được đổi thành các mệnh giá khác, chẳng hạn như 10, 5, 4 1 và 4 quý. Mặt khác, một con bò không phải là rất dễ chia.
- Tính đồng nhất. Bò có nhiều kích cỡ và hình dạng và mỗi loại có một giá trị khác nhau; bò không phải là một dạng tiền rất đồng đều. Các tờ tiền hai mươi đô la đều có cùng kích thước, hình dạng và giá trị; chúng rất đồng đều.
- Hàng hiếm. Để duy trì giá trị của nó, tiền phải có nguồn cung hạn chế. Mặc dù nguồn cung bò khá hạn chế, nhưng nếu chúng được dùng làm tiền, bạn có thể cá rằng các chủ trang trại sẽ cố gắng hết sức để tăng nguồn cung bò, điều này sẽ làm giảm giá trị của chúng. Nguồn cung và do đó là giá trị của các tờ tiền 20 đô la — và tiền nói chung — được Cục Dự trữ Liên bang quản lý để tiền vẫn giữ được giá trị của nó theo thời gian.
- Khả năng chấp nhận được. Mặc dù bò có giá trị nội tại, nhưng một số người có thể không chấp nhận gia súc là tiền. Ngược lại, mọi người sẵn sàng chấp nhận những tờ tiền 20 đô la. Trên thực tế, chính phủ Hoa Kỳ bảo vệ quyền sử dụng tiền tệ Hoa Kỳ để thanh toán các hóa đơn của bạn.
Chà, có vẻ như “đáng sợ” ở điểm này rõ ràng rằng — dựa trên các đặc tính của tiền — tờ 20 đô la Mỹ là một dạng tiền tốt hơn nhiều so với tiền gia súc.
Tóm lại, tiền có nhiều hình thức qua các thời đại, nhưng tiền luôn có ba chức năng: lưu trữ giá trị, đơn vị tính và phương tiện trao đổi.
Các nền kinh tế hiện đại sử dụng tiền định danh không phải là hàng hóa cũng như không được đại diện hoặc được “hỗ trợ” bởi một loại hàng hóa. Ngay cả những dạng tiền có chung chức năng này cũng có thể ít nhiều hữu ích dựa trên các đặc tính của tiền.
